Komünizmlerin sonu ani, öngörülmeyen dramatik bir olay degil, daha genis bir sürecin parcasidir ve bu sürecin esas unsuru, dünya-sistem icindeki ABD hegemonyasi döneminin sona ermesidir. 1989, Pax-Americananin sonudur. Leninizmin cöküsü hakikatte kapitalist dünya-ekonominin basat kuvvetleri icin cok kötü bir haberdir. Kirilan oyuncagin dagilan parcalarini tekrar bir araya toplamak kolay olmayacaktir. Bir tarihsel sistemden digerine gecis anlarinda, insan iradesi icin genis bir alan vardir ve dolayisiyla tarihsel tercihler gercektirler, yönlendirilmezler. 2050 yahut 2100ün halef tarihsel sistemi yahut sistemleri bizim insa edecegimiz sistemler olacaktir. Ama bizim, insa icin hangi sistemi sececegimiz belli degildir. Avrupanin iki problemi vardir; biri Rusya, digeri Türkiye. Rusya problemini cözeceklerdir, cünkü bu onlarin problemidir. Türkiyeye gelince, buna cevap vermek, Avrupanin kendini cokkültürlü bir bölge olarak algilamaya hazir olup olmadigina baglidir. Avrupa bu hususu kafasinda kararlastirmis degil. Eger karar vermezse, bu Türkiyeden cok Avrupaya zarar verecektir. Türkiyenin üyelige alinmamasi Büyük Orta Dogu denklemine devasa bir faktör ilave edebilir. Avrupadan dislanacak olursa Türkiye, simdiki ilimli Islamciligin yerini daha az ilimlilar alabilir ve bu Avrupayi derinden etkiler. Avrupali Türkiye kücük, siradan bir mesele degildir.